Stomatologia zachowawcza zajmuje się profilaktyką próchnicy zębów oraz leczeniem powstałych ubytków próchnicowych. Głównym czynnikiem wywołującym próchnicę jest płytka nazębna, bakteryjna, przylegająca do zęba i znajdujące się w niej określone drobnoustroje.

Na podatność na próchnicę wpływają z jednej strony czynniki natury ogólnej, jak predyspozycja osobnicza, niektóre choroby oraz nieprawidłowe odżywianie (niedobór wapnia, fosforu, witamin i niektórych mikroelementów. Z drugiej strony znaczny wpływ wywierają czynniki miejscowe, a wśród nich: niedostateczna higiena jamy ustnej oraz nieprawidłowa dieta (zbyt duża ilość cukrów, węglowodanów oraz pokarmów o lepkiej konsystencji.

Objawami próchnicy są początkowo nieestetyczne plamy na zębach, następnie ubytki twardych części zęba, które nieleczone mogą doprowadzić do podrażnienia i uszkodzenia wewnętrznej tkanki zęba – miazgi. Wiąże się to z dolegliwościami bólowymi i wykluczeniem zęba z czynności żucia. W skrajnych przypadkach nie leczona próchnica może doprowadzić do obumarcia zęba. Pogarsza to estetykę uśmiechu i może mieć wpływ na zdrowie całego organizmu w postaci ukrytego ogniska infekcji.

Leczenie próchnicy polega na opracowaniu i wypełnieniu ubytku próchnicowego. Po opracowaniu chorych, próchniczych tkanek zęba pozostaje ubytek. Wypełnienie tego ubytku jest konieczne aby oddzielić zdrowe tkanki zęba od środowiska zewnętrznego i zamknąć możliwe drogi dostępu dla bakterii. To zaopatrzenie powinno być trwałe, estetyczne oraz przywracać pierwotny kształt zęba. Przy leczeniu próchnicy prostej stosuje się wypełnienia materiałami kompozytowymi lub protetycznymi typu onlay i inlay. Właściwa higiena oraz profesjonalne zabiegi profilaktyczne wykonywane w gabinecie stomatologicznym, to sprawdzony sposób na zapobieganie lub ograniczenie powstawania próchnicy.